1998 - IJzeren Rijn

De IJzeren Rijn, het snelle alternatief voor de vaarweg Antwerpen naar het Roergebied, werd in 1879 aangelegd als eerste grensoverschrijdende spoorweg in Europa. Honderd kilometer bevindt zich op Belgisch grondgebied, 49km doorsnijdt Midden-Limburg en de laatste 25 km loopt door Duitsland en eindigt in Mönchengladbach. In de Eerste Wereldoorlog sloot het neutrale Nederland het stuk spoor door Limburg. De Belgen namen net ten zuiden van Nederland over Hasselt, Visé, Montzen een route via Aken naar het Roergebied in gebruik en de IJzeren Rijn raakte sterk verwaarloosd.

In 1997 opperde de Vlaamse regering het plan om de oude spoorlijn te moderniseren, wat op grote bezwaren stuitte in de provincie Limburg. Met name vanwege de doorkruising van inmiddels beschermde natuurgebieden zoals de Weerter- en Budelerbergen en het Nationaal Park Meinweggebied. België wees erop dat het recht op een verbinding over Nederlands grondgebied nog steeds geldig was. Naar jarenlang gesteggel oordeelde het Arbitragehof in Den Haag in 2005 dat Nederland de reactivering van het bestaande tracé niet langer mocht tegenhouden. België zou wel moeten meebetalen aan milieubeschermende maatregelen zoals tunnels, geluidsschermen en omleidingen.

In 2007 werd het gedeelte Harmont-Weert opnieuw in gebruik genomen, maar de doortocht door de Meinweg bleef een heikel punt voor Nederland. Diverse alternatieve routes langs (snel)wegen en omleidingen passeerden de revue, maar de hogere kostprijs bleek telkens weer een struikelblok. Eind 2014 werd een derde optie gelanceerd: het historische tracé, maar met een omleiding via de Zuidelijke Maaslijn Roermond-Venlo en de Regionalbahn 13 Venlo-Mönchengladbach. Hoewel deze Rhein-Ruhr Rail Connection, kortweg ‘3RX’, in eerdere kosten-batenanalyses weinig realistisch leek is in 2021 opnieuw een onderzoek gestart naar de haalbaarheid van de verbinding. Voor Nederland speelt de stikstofproblematiek daarbij een rol: goederen- en passagiersvervoer over het spoor zouden de doelstellingen van de Europese Green Deal dichterbij kunnen halen.

Bron: Wikipedia

Foto: Weerter- en Budelerbergen door Gert van Elk